Είναι τα άχρωμα μνημεία μιας θεσμοποιημένης κοινωνίας –τεράστιες, αστόλιστες, γεωμετρικές πλάκες που δεν προσφέρουν κανένα έρεισμα από το οποίο να πιαστεί η φαντασία. Όντας ερμητικά σφραγισμένα από τον καιρό και το κλίμα, τεχνητά φωτιζόμενα όλη μέρα ,άοσμα, απολυμενόμενα κι ανεξάρτητα σε σημείο που πολλά απ’αυτά τα κτίρια να συνδέονται μεταξύ τους μ’ένα λαβύρινθο υπόγειων διαβάσεων, το πιο δαιμονικό τους αποτέλεσμα είναι η αίσθηση αδυναμίας, που καλλιεργούν σε κείνους που ζουν και δουλεύουν σ’αυτά. Αν η ιστορία μας λέει ότι η θεϊκή πόλη συγκρούστηκε με την επίγεια πόλη για την πρωτοκαθεδρία πάνω στο ανθρώπινο πνεύμα, σήμερα μπορεί εύλογα να ειπωθεί ότι το περιεχόμενο και των δυο τους έχει αφαιρεθεί εκ των προτέρων απ’την θεσμοποιημένη πόλη. Γιατί η μητρόπολη δεν είναι έργο ανθρώπου ή θεού, αλλά μάλλον απρόσωπων γραφειοκρατών που έχουν αποκτήσει έλεγχο πάνω στην κοινωνία κι αποδιοργανώνουν το ανθρώπινο πνεύμα.
Η αίσθηση της αδυναμίας ,που οι πανύψηλες οικοδομικές πλάκες γεννάνε στο σύγχρονο κάτοικο της πόλης ,γίνεται πιο βαθιά μέσα στα ανώνυμα πλήθη απ’τα οποία έχει απορροφηθεί. Τα κορμιά που αγγίζουν το ένα το άλλο στους υπόγειους, στ’ασανσέρ των μεγάλων κτιρίων και στους δρόμους ,περιβάλλονται από ένα ψυχικό πεδίο αδιαφορίας. Συναγελασμένα μαζί ,εκκρίνουν μια ενεργό δύναμη αμοιβαίας αδιαφορίας, μιας όντως λανθάνουσας εχθρότητας κι ενισχύουν μάλλον, παρά ανακουφίζουν την πανταχού παρούσα έλλειψη ανθρώπινης αλληλεγγύης .Η διάσπαση αυτού του πεδίου αδιαφορίας θεωρείται στην καλύτερη περίπτωση εκκεντρικότητα και στη χειρότερη μια εχθρική πράξη. Κάθε επιθυμία επικοινωνίας πνίγεται από την ανέκφραστη κατανόηση-ένα ψυχικό ισοδύναμο του «κοινωνικού συμβολαίου»-ότι η προσωπικότητα του κατοίκου της πόλης μπορεί να διατηρήσει την ακεραιότητά της σε μια μαζική κοινωνία .Οι κατακερματισμένοι ρόλοι που επιβάλλει στο εγώ η γραφειοκρατικοποίηση, αντιμετωπίζονται με το μύθο ότι μια μπουχτισμένη αδιαφορία απέναντι στον κόσμο γενικά αποτελεί έναν τρόπο άρνησης συμμετοχής σε μια ομοιογενοποιημένη κοινωνία.Η ανομία που διαποτίζει το πλήθος μπορεί να εξορκισθεί μόνο με το να προσκολλάται κάποιος στη δική του αίσθηση της μοναξιάς και να ασχολείται με τις δικές του υποθέσεις.
Μάρεϊ Μπούκτσιν,τα όρια της πόλης
Ελεύθερος τύπος ,Αθήνα 1979
Ασκήσεις
Α. Να παρουσιάσετε το περιεχόμενο του αποσπάσματος με περίληψη 100-20 λέξεων. 25μόρια
Β1. Για ποιο λόγο χρησιμοποιεί ο συγγραφέας την περιγραφή στην πρώτη παράγραφο του αποσπάσματος και σε ποια τεχνική πειθούς παραπέμπει η χρήση της; 5 μόρια
Β2.Πως πετυχαίνεται η συνοχή ανάμεσα στις δυο παραγράφους του αποσπασματος; 2,5 μόρια
Β3.Ποια είναι η κύρια ιδέα της δεύτερης παραγράφου και σε ποιο σημείο της διατυπώνεται; 2,5μόρια
Β4.Για να διασαφηνίσει το νόημα της θεματικής ιδέας της δεύτερης παραγράφου ο συγγραφέας προσκομίζει πέντε τεκμήρια.Τα τρια πρώτα είναι τα εξής:
1.καλλιεργούν το αίσθημα αμοιβαίας αδιαφορίας και της εχθρότητας και αποδυναμώνουν το πνεύμα αλληλεγγύης,
2.η προσπάθεια άρσης της αδιαφορίας εκλαμβάνεται ως εκκεντρικότητα ή εχθρική πράξη,
3.η επιθυμία της επικοινωνίας δίνει τη θέση της στην εσωστρέφεια και την απάθεια.
α)ποια είναι τα υπόλοιπα δυο;
β)πιστεύετε ότι θα μπορούσαν αυτά τα τεκμήρια να οργανωθούν με άλλη σειρά; 10 μόρια
Β5.Να εντοπίσετε μέσα στο κείμενο δυο φράσεις που επιβεβαιώνουν την αρνητική επίδραση που ασκούν τα μεγάλα αστικά κέντρα στις πνευματικές λειτουργίες του ανθρώπου.2,5 μόρια
Β6.Παρακάτω εκτίθενται ορισμένες από τις συνέπειες που επιφέρει στους ανθρώπους η μαζική συνοίκησή τους στα μεγάλα αστικά κέντρα. Ποιές από αυτές αναφέρονται στην πρώτη παράγραφο του αποσπάσματος;
α)ανάπτυξη ανταγωνιστικών σχέσεων
β)καλλιέργεια του ατομικισμού
γ)ανωνυμία
δ)αίσθηση αδυναμίας
ε)μοναξιά ,αποξένωση
στ)απονέκρωση της φαντασίας
ζ)αποδιοργάνωση του πνεύματος
η)αποχή από τα κοινωνικά δρώμενα 2,5 μόρια
Β7.Να συμπληρώσετε τα κενά με παράγωγα (απλά ή σύνθετα)των λέξεων που βρίσκονται στην παρένθεση:
Η αστικοποίηση αποτελεί μια σημαντική αιτία για την ------(οξύς)του οικολογικού προβλήματος.Ο σύγχρονος τεχνολογικός πολιτισμός που ------------(μορφή)και αναπτύχθηκε στα μεγάλα αστικά κέντρα,επιβάρυνε σε μεγάλη ------(τείνω)την οικολογική ---------(ρέπω)
2,5 μόρια
Β8.Να γράψετε τα ετυμολογικά αντώνυμα των παρακάτω λέξεων:
υπόγειων
αδιαφορία
ενεργό
εσωστρέφεια
συμμετοχής
ανομία
προσκολλάται 2,5 μόρια
Γ.παραγωγή λόγου
Σε μια 10λεπτη ομιλία σου στο πολιτιστικό κέντρο της πόλης σου να προσπαθήσεις να αναπτύξεις το θέμα της αστυφιλίας ,γιατί δημιουργήθηκε και ερήμωσε η ύπαιθρος ,ποια είναι τα θετικά αλλά και ποια είναι τα αρνητικά του φαινομένου που δημιούργησε τεράστια συγκροτήματα πόλεων.Και αν υποθέσουμε ότι το 2030 οι αστικές περιοχές θα καταλαμβάνουν το 82%του ανθρώπινου πληθυσμού ποιους τρόπους προτείνεις για να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα;
600 λέξεις
Απαντήσεις
Α.αποδίδεται διαφορετικά από κάθε μαθητή
Β1.Η περιγραφή αποβλέπει στην παρουσίαση των συνθηκών διαβίωσης που επικρατούν στα μεγάλα αστικά κέντρα και στον συναισθηματισμό του λόγου.(απέχθεια,αποστροφή)Επομένως ,η χρήση της παραπέμπει στην τεχνική της εππικλησης στο συναίσθημα του δέκτη
Β2.Η συνοχή των παραγράφων εξασφαλίζεται με την επανάληψη της φράσης «η αίσθηση της αδυναμίας»
Β3.κύρια ιδέα της 2ης παραγράφου είναι η διαπίστωση πως οι συνθήκες ζωής που επικρατούν στα αστικά κέντρα καλλιεργούν στην ψυχή των ανθρώπων «την αίσθηση της αδυναμίας»Η διατύπωση αυτής της ιδέας γίνεται στη θεματική περίοδο της παραγράφου(Η αίσθηση της αδυναμίας…έχει απορροφηθεί)
Β4.α)Τα άλλα δυο τεκμήρια είναι τα εξής:
-η αδιαφορία απέναντι στους άλλους βαφτίζεται άρνηση συμμετοχής στη μαζοποιημένη κοινωνία
-ο άνθρωπος της μεγαλούπολης εξωθείται στη μοναξιά και τον ατομικισμό
Β) Τα τεκμήρια που προσκομίζει ο συγγραφέας δε θα ήταν δυνατόν να οργανωθούν με διαφορεική σειρά γιατί ανάμεσά τους υπάρχει σχέση αιτίου –αποτελέσματος
Β5.1)είναι τα άχρωμα μνημεία μιας θεσμοποιημένης κοινωνίας-τεράστιες αστόλιστες,γεωμετρικές πλάκες που δεν προσφέρουν κανένα έρεισμα από το οποίο να πιαστεί η φαντασία
2) «Γιατί η μητρόπολη δεν είναι έργο ανθρώπου ή θεού,αλλά μάλλον απρόσωπων γραφειοκρατιών,που έχουν αποκτήσει έλεγχο πάνω στην κοινωνία και αποδιοργανώνουν το ανθρώπινο πνεύμα»
Β6
γ,ε,στ,ζ
Β7.όξυνση,διαμορφώθηκε,έκταση,ισορροπία
Β8
Υπέργειων
Ενδιαφέρον,
Ανενεργή
Εξωστρέφεια
Αποχής
Ευνομία
αποκολλάται
Γ .παραγωγή λόγου
αστυφιλία
Ορισμός: Αστυφιλία είναι η τάση της εσωτερικής μετανάστευσης του πληθυσμού από τις αγροτικές περιοχές στα μεγάλα αστικά κέντρα - συνώνυμο: “ουρμπανισμός”.
Ιστορική τοποθέτηση: Ο Μινωικός πολιτισμός στην ακμή του χαρακτηρίστηκε “αστικός” (Φαιστός, Κνωσός, Μάλλια, βιομηχανικά κέντρα όπως η Γουρνιά).
Σήμερα : Νέα Υόρκη, Σικάγο, Πεκίνο, Λονδίνο, Παρίσι è έχουν δημιουργηθεί τεράστια αστικά συγκροτήματα με τρομακτικό σε διαστάσεις υπερπληθυσμό!
ΑΙΤΙΑ
ΥΛΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ
® Ενδεια, ανεργία, υποαπασχόληση στην επαρχία - εισαγωγή της μηχανικής καλλιέργειας με αποτέλεσμα να καταστεί περιττή ορισμένη εργατική δύναμη - τα εργοστάσια βρίσκονται συνήθως στις πόλεις - περισσότερες ευκαιρίες για επαγγελματική αποκατάσταση στο “άστυ” - έλλειψη γεωργικών κλήρων - άγονο το έδαφος, αβεβαιότητα της παραγωγής, δυσμενή καιρικά φαινόμενα, καταστροφές στη σοδειά è επίπονο το έργο του αγρότη.
® ËΚαλύτερη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη στις πόλεις.
® ÌΗ επιθυμία για υλικά αγαθά, ανέσεις, ο πόθος της πολύμορφης ηδονής.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ-ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ
ÊΣτυγνή εκμετάλλευση των αγροτών από μεγαλεμπόρους, μεσάζοντες.
® ËΑυστηρός ο κοινωνικός έλεγχος-κλειστή η κοινωνία.
® ÌΤο κράτος αδιαφορεί για την ύπαιθρο (πρωτόγονες συγκοινωνίες, οικονομική δυσπραγία, δύσκολες οι συνθήκες ζωής, όλες οι δημόσιες υπηρεσίες συγκεντρωμένες στις πόλεις).
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ
® Καλύτερες οι συνθήκες εκπαίδευσης, περισσότερες ευκαιρίες μόρφωσης (βιβλιοθήκες, λέσχες, μουσεία, θέατρο, κινηματογράφος, φροντιστήρια, Ανώτερα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα).
ΗΘΙΚΟΣ-ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ
® ÊΔίνονται περισσότερες ευκαιρίες στον άνθρωπο για να καλλιεργήσει τις ιδιαίτερες κλίσεις του (π.χ. τέχνες, αθλητισμός), για ψυχαγωγία-(¹ανία και πλήξη του χωριού).
® ËΑυστηρά τα ήθη, έντονη η κοινωνική κριτική στην επαρχία.
® ÌΟι μικρές κοινωνίες της επαρχίας δεν προσφέρουν στους νέους τη δυνατότητα για κοινωνικές επαφές και νέες γνωριμίες.
® ÍΤα αστικά κέντρα ανέκαθεν ερέθιζαν τη φαντασία και την περιέργεια των κατοίκων της υπαίθρου.
ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
ΥΛΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ
® Υλιστική νοοτροπία – καταναλωτισμός (πολλοί οι “πειρασμοί”)- “θεοποίηση του κέρδους” - έντονος οικονομικός ανταγωνισμός.
® Ανεργία, μείωση μισθών και ημερομισθίων λόγω της άφθονης προσφοράς εργατικών χεριών - άνιση κατανομή προσφοράς εργασίας μεταξύ πόλεων και της υπαίθρου (πόλεις: μεγάλη προσφορά, ύπαιθρος : έλλειψη εργατικών χεριών).
® Η ύπαιθρος ερημώνει ,συρρικνώνεται και γερνά ο πληθυσμός της -
εγκαταλείπεται η γεωργία, η κτηνοτροφία, ο δασικός πλούτος, η αλιεία
è περιορίζεται η παραγωγή αγροτικών προϊόντων με αποτέλεσμα την άνοδο των τιμών τους + εισαγωγές ξένων προϊόντων που οδηγεί στην εξαγωγή πολύτιμου συναλλάγματος.
® ¯Οικολογική καταστροφή, μόλυνση του περιβάλλοντος, απομάκρυνση του ανθρώπου από τη φύση, φθορά της σωματικής και ψυχικής υγείας του-χωροταξική υποβάθμιση (στενοί δρόμοι, διαμερίσματα “κλουβιά”, σχεδόν ανύπαρκτοι οι χώροι για περίπατο, για άθληση, απουσία πρασίνου).
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ
® Υπερτροφική η αύξηση του πληθυσμού των πόλεων - ερήμωση των
ακριτικών περιοχών - η ύπαιθρος στερείται τους νέους, τα πιο δραστήρια και δημιουργικά άτομα.
® Δύσκολα εξασφαλίζεται η δημόσια τάξη και ασφάλεια στις μεγαλουπόλεις - τα άτομα κρυμμένα πίσω από την ανωνυμία του πλήθους υιοθετούν ευκολότερα αντικοινωνική συμπεριφορά.
® Κυριαρχία των κοινωνικών απαξιών (ανταγωνισμός, αριβισμός, ιδιοτέλεια, ατομισμός, εκμετάλλευση, ωφελιμισμός) - τυπικές και οικονομικές οι σχέσεις, αδιαφορία, πολλές οι ευκαιρίες για νέες γνωριμίες, όχι όμως και για εγκάρδια σύνδεση και επικοινωνία.
® ¯Υπερπληθυσμός- “υδροκεφαλισμός” - ετερογένεια πληθυσμού - μαζοποίηση-αλλοτρίωση - συνωστισμός.
® Αλλαγή στη δομή της οικογένειας : απομάκρυνση από τους συγγενείς, μετατροπή από εκτεταμένη σε πυρηνική.
® Ελλειψη γειτονιάς (απρόσωπες συνοικίες) - εγκαταλείπονται τα ήθη και τα έθιμα, οι παραδόσεις.
®Κυκλοφοριακό πρόβλημα, δυστυχήματα - μεγάλες αποστάσεις
(απώλεια πολύτιμου χρόνου).
® Τεράστιες αντιθέσεις (πλούτος - φτώχεια, αθλιότητα, μιζέρια).
®Οικουμενικότητα αστικής ζωής.
®Γρήγορος ρυθμός ζωής, ένταση.
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ-ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ
® Εγκατάλειψη της παράδοσης : χάνεται το τοπικό χρώμα – απρόσωπες οι πόλεις (οι πολυκατοικίες σπάνια πληρούν τους κανόνες αισθητικής αφού σχεδόν πάντα βασική επιδίωξη είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους των κατασκευαστών) - μονοτονία, τυποποίηση - ατροφούν τα γλωσσικά ιδιώματα, περιορίζεται η πολιτιστική δραστηριότητα της υπαίθρου (εγκαταλείπονται οι λαϊκές τέχνες) - αλλοιώνονται ή εξαφανίζονται τα ήθη και έθιμα που ήταν δεσμοί συνεκτικοί ανάμεσα άνθρωποι γίνονται κοσμοπολίτες, αλλοιώνεται η φυσιογνωμία ενός λαού, η εθνική του ταυτότητα.
® ËΕλάχιστος ο χρόνος για πνευματικές ενασχολήσεις (πολλοί οι περισπασμοί, στροφή προς τις υλικές απολαύσεις .
® ÌΜεγάλος ο αριθμός των παιδιών στα σχολεία è το εκπαιδευτικό σύστημα αδυνατεί να αντεπεξέλθει στις ανάγκες.
ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΣ-ΗΘΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ
® ÊΑποξένωση, αίσθημα ανασφάλειας και ανεστιότητας, τυπικότητα,
ανωνυμία, απανθρωπιά, αλλοτρίωση, ατομισμός, εγωπάθεια -αποκλίνουσα συμπεριφορά.
® ËΔυσκολίες προσαρμογής στις απάνθρωπες συνθήκες ζωής- απόγνωση, νευρώσεις, αυτοκτονίες-αναζήτηση της ευτυχίας σε
επικίνδυνα υποκατάστατα (αλκοόλ, ναρκωτικά).
® ÌΈκλυση ηθών.
ΜΕΤΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ
- Αποκέντρωση-προσφορά κινήτρων για τη μετάθεση-μετάταξη υπαλλήλων στην επαρχία
- Διοικητική αποκέντρωση(μεταφορά διοικητικών αρμοδιοτήτων από τα μεγάλα αστικά κέντρα στους τοπικούς δήμους)
- Δημιουργία πρότυπων οικισμών με ανθρώπινο χαρακτήρα (πράσινο, ελεύθεροι χώροι, αθλητικά κέντρα, όμορφες κατοικίες, άνετες)
- Απομάκρυνση εργοστασίων.
- Ενίσχυση της υπαίθρου.
