Ητεχνολογία υπονομεύει την υγεία μας ;
Πες μου τι τρως να σου πω ποιος είσαι! Αυτός είναι, κατά τον μεγάλο στοχαστή Φερνάν Μπρονιέλ, ένας τρόπος να διαβάζει κανείς-μέσα από τη διατροφική συμπεριφορά των λαών- με ένα άλλο μάτι την ιστορία. Ο σύγχρονος βέβαια ιστορικός δεν θα δυσκολευόταν πολύ να βγάλει τα συμπεράσματα του, αν συνέκρινε την κατανάλωση κρέατος ανάμεσα σε μια χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και την κοσμοβριθή Ινδία. Η αναλογία είναι 50:1! Αν ήθελε όμως να προχωρήσει την ανάλυση βαθύτερα, θα μπορούσε να αναζητήσει τις απώτερες αιτίες του φαινομένου. Αυτές δηλαδή που πηγαίνουν πολύ μακρύτερα από την απλουστευτική αναφορά σε πολιτιστικά πρότυπα και συνήθειες. Άλλωστε, στην Ελλάδα η κρεατοφαγία επεκράτησε έναντι όλων των άλλων παραδοσιακών τύπων διατροφής (δημητριακά, όσπρια, χόρτα και κηπευτικά) μέσα στις τρεις τελευταίες δεκαετίες.
Εκείνο που άλλαξε ήταν η αγορά. Αυτή που έκανε, για παράδειγμα, δυνατή την εξαγωγή 100.000 τόνων βοδινού κρέατος τον χρόνο από τις χώρες της ΕΕ προς τη Βραζιλία με όφελος 310 εκατ. ΕCU, τη στιγμή που οι φορολογούμενοι πολίτες πλήρωναν σε επιδοτήσεις -μέσω της ΚΑΠ- 320 εκατ. ΕCU. Το πρόσχημα ήταν πάντα η στήριξη του αγροτικού εισοδήματος. Όχι βέβαια των αγροτών της Βραζιλίας, που βλέπουν έκπληκτοι το δάσος του Αμαζονίου να αποψιλώνεται για να καλλιεργηθούν οι ζωοτροφές που θα θρέψουν τα βοοειδή της Ευρώπης. Αυτά δηλαδή που στη συνέχεια θα εξαχθούν στις δικές τους αγορές εκτοπίζοντας τα τοπικά προϊόντα και εξαναγκάζοντας τους ιθαγενείς παραγωγούς σε εξαθλίωση κάτω από το βάρος ενός δυσβάστακτου ανταγωνισμού. Ουδείς ενδιαφέρεται αν το τελικό ισοζύγιο είναι αρνητικό. Για την οικονομία, την κοινωνική γεωγραφία και το περιβάλλον. Μα πρόκειται για έναν μηχανισμό αναδιανομής του χρήματος, θα σχολιάσουν μερικοί. Δυστυχώς όμως η όλη επιχείρηση δεν αφορά το σύνολο των ευρωπαίων παραγωγών αλλά μόνο μια ευάριθμη ελίτ, αφού το 10% των κτηνοτροφικών μονάδων παράγει το 50% του ζωικού, κεφαλαίου μιας πλεονασματικής γεωργικής οικονομίας.
Η κατάκτηση όμως και νέων αγορών απαιτεί ακόμη μεγαλύτερη πτώση των τιμών. Με πρόσχημα την ανακύκλωση, εκατομμύρια τόνοι από αλεσμένα σφάγια και ιχθυάλευρα προστίθενται στις παραδοσιακές ζωοτροφές. Τα ζώα οδηγούνται σε έναν ακούσιο κανιβαλισμό και οι καταναλωτές σε μια διατροφή αμφίβολης ποιότητας, που υπό συνθήκες απειλεί να τροφοδοτήσει μια επιδημία. Βέβαια το ζήτημα δεν τίθεται για πρώτη φορά. Το 1986, και πάλι στη Βρετανία, 120.000 ζώα θανατώθηκαν, προσβεβλημένα από σπογγώδη εγκεφαλοπάθεια. Τότε, εκτός από τα ύποπτα φυράματα, οι υπόνοιες στράφηκαν και προς την κατεύθυνση ορισμένων εντομοκτόνων που χρησιμοποιήθηκαν για την υγειονομική προστασία των ζώων (!) και τη συντήρηση των ζωοτροφών. Σήμερα, 10 χρόνια μετά, το πρόβλημα επανέρχεται οξύτερο. Το δυστύχημα είναι να νομίζουμε πως αυτό αφορά μόνο τη μακρινή Αλβιώνα.
(Ηλ. Ευθυμιόπουλος, «Η τεχνολογία υπονομεύει την υγεία μας; Ναι», Το Βήμα)
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ.
Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου (90-110 λέξεις)
Β. 1.Να εντοπίσετε τα τεκμήρια που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στην πρώτη
παράγραφο του κειμένου.
2.Να αντικαταστήσετε τις παρακάτω λέξεις με άλλες ισοδύναμες νοηματικά:
στοχαστή, κοσμοβριθή, πρόσχημα, αποψιλώνεται, δυσβάστακτου,
ακούσιο. .
Γ. Σε ημερίδα που διοργανώνεται από το ινστιτούτο καταναλωτή με θέμα
«Διατροφικοί κίνδυνοι για το σύγχρονο άνθρωπο», παρεμβαίνετε
καταγράφοντας τις προσωπικές σας απόψεις. (500-600 λέξεις)
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Α. Περίληψη
Στο κείμενο αυτό ο αρθρογράφος αναφέρεται στην αλλαγή της διατροφικής συμπεριφοράς του ανθρώπου εξαιτίας του κερδοσκοπικού χαρακτήρα της σύγχρονης οικονομίας. Αρχικά, υποστηρίζει ότι σήμερα παρατηρείται μια αύξηση της κατανάλωσης κρέατος σε βάρος της παραδοσιακής διατροφής. Αυτό οφείλεται στην ακολουθούμενη αγροτική πολιτική των ισχυρών κρατών, τα οποία εκμεταλλεύονται τις φτωχές περιοχές του πλανήτη για να καρπώνονται τα κέρδη λίγοι κτηνοτρόφοι. Έτσι, εκτοπίζουν από τις αγορές αυτών των περιοχών τα τοπικά προϊόντα οδηγώντας τους παραγωγούς σε οικονομικό μαρασμό. Τέλος, για να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους προσθέτουν στις ζωοτροφές ακατάλληλες ουσίες που βλάπτουν όχι μόνο τα ζώα, αλλά και υπονομεύουν μακροπρόθεσμα την υγεία των καταναλωτών.
Β. 1.Στην πρώτη παράγραφο ο αρθογράφος χρησιμοποιεί συγκεκριμένα τεκμήρια για να υποστηρίξει την άποψή του, σχετικά με την αλλαγή της διατροφικής συμπεριφοράς των λαών. Έτσι επικαλείται την αυθεντία με την παράθεση της άποψης του Μπρονιέλ καθώς και στατιστικά στοιχεία και αποτελέσματα έρευνας που αναφέρονται στην αναλογία κατανάλωσης κρέατος ανάμεσα σε χώρες της ευρωπαϊκής ένωσης και την Ινδία, αλλά και το παράδειγμα της Ελλάδας σχετικά με την επικράτηση της κρεατοφαγίας έναντι όλων των άλλων παραδοσιακών τύπων διατροφής.
2. στοχαστή: διανοητή
κοσμοβριθή: πολυπληθή
πρόσχημα: πρόφαση
αποψιλώνεται: απογυμνώνεται
δυσβάστακτου: αφόρητου
ακούσιο: αθέλητο.
Γ. Παραγωγή λόγου.
Στη σύγχρονη εποχή, η υγεία και η βελτίωση της ποιότητας ζωής είναι θέματα άμεσης προτεραιότητας. Το βιοτικό επίπεδο έχει βελτιωθεί και έχει σημειωθεί αξιόλογη κοινωνική και πολιτιστική πρόοδος αναβαθμίζοντας έτσι την ποιότητα ζωής του σύγχρονου ανθρώπου. Από την άλλη πλευρά σημαντικά βήματα προόδου έχουν γίνει και στον τομέα της υγείας, αφού σε πολλές χώρες υπάρχει επαρκής ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, ενώ η ιατρική επιστήμη κερδίζει συνεχώς έδαφος στη μάχη με την αρρώστια και το θάνατο. Παρ’ όλα αυτά η ανάγκη για μεγιστοποίηση του κέρδους και της παραγωγής, η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος στο βωμό των οικονομικών συμφερόντων, καθώς και η αδιαφορία και η ανευθυνότητα των επιχειρηματιών για το καλό του κοινωνικού συνόλου υπονομεύουν την υγεία του ανθρώπου και υποβαθμίζουν την ποιότητα της ζωής του. Το μέλλον της ανθρωπότητας προδιαγράφεται δυσοίωνο εξαιτίας των διατροφικών κινδύνων που απειλούν τον άνθρωπο. Ανάμεσα σ’ αυτούς συγκαταλέγονται και οι εξής:
α) Τα μεταλλαγμένα τρόφιμα αποτελούν γέννημα των μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών που προσπαθούν να παράγουν μεγάλες ποσότητες τροφίμων με χαμηλό κόστος παραγωγής .Αυτό έχει σοβαρό αντίκτυπο στην ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων και το θύμα είναι ο ανυποψίαστος καταναλωτής.
β) Ύπουλη και αόρατη απειλή αποτελούν τα συντηρητικά τροφίμων που ευθύνονται για τυχόν μελλοντικές νεοπλασίες.
γ) Τα λιπάσματα και οι ορμόνες που χρησιμοποιούνται στα οπωρολαχανικά για να τα κάνουν περισσότερο ελκυστικά και να φτάσουν συντομότερα στους καταναλωτές.
δ) Οι συνθήκες παραγωγής και συντήρησης τροφίμων μπορούν να αποδειχθούν μέγιστη απειλή, όταν οι χώροι ψύξης και αποθήκευσης είναι ακατάλληλοι, ανθυγιεινοί και δεν πληρούν τις απαραίτητες προδιαγραφές ποιότητας.
ε) Διατροφικοί κίνδυνοι προέρχονται και από το υγρό στοιχείο. Απόβλητα εργοστασίων, λύματα και πετρελαιοκηλίδες καταστρέφουν το πλαγκτόν, το οποίο συντηρεί τα ψάρια και αυτά με τη σειρά τους συντηρούν εμάς.
στ) Διατροφικά σκευάσματα ή προγράμματα διατροφής που κυκλοφορούν από αμφιλεγόμενου κύρους ινστιτούτα, κέντρα αδυνατίσματος εγκυμονούν κινδύνους για την υγεία των ανθρώπων.
ζ) Νωπές οι μνήμες από το διατροφικό εφιάλτη, που έζησε πριν από λίγα χρόνια ολόκληρη η Ευρώπη. Η σπογγώδη εγκεφαλοπάθεια που εκδηλώθηκε στη Βρετανία συγκλόνισε και πανικόβαλε σύσσωμη την ευρωπαϊκή σκηνή. Επίσης πρόσφατα η κοινή γνώμη ΄΄βλήθηκε΄΄ από έναν ιό εξ Ανατολής, τον ιό των πουλερικών.
Μέτρα προστασίας του καταναλωτή
Πολιτεία
• Νομοθετικό πλαίσιο που θα προστατεύει τον πολίτη και τα δικαιώματα του από την τεχνολογική αυθαιρεσία και την κερδοσκοπία.
• Ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών (στελέχωση, πρόσληψη προσωπικού, τεχνολογία και τεχνογνωσία) και διακριτές αρμοδιότητες.
• Να επιβάλλεται στις επιχειρήσεις η υποχρέωση να τοποθετούν πάνω στα προϊόντα τους ετικέτες που να πληροφορούν τον καταναλωτή για τη σύνθεση του προϊόντος, τους κανονισμούς ασφαλείας που τηρεί κ.τ.λ.
Καταναλωτικές ενώσεις
• Συνεργασία με τις αρμόδιες αρχές και με τα Μ.Μ.Ε για την αντιμετώπιση των προβλημάτων.
• Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των καταναλωτών. Διαμόρφωση καταναλωτικής συνείδησης.
Καταναλωτής
• Έχει ευθύνη για την προσωπική του ενημέρωση, τη γνώση και τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων του.
